Rewolucja w Raportowaniu: Co Zmienia Dyrektywa CSRD?
1 stycznia 2024 roku w Unii Europejskiej weszła w życie dyrektywa CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) – przepisy, które fundamentalnie zmieniają sposób, w jaki firmy raportują swoją działalność w obszarze zrównoważonego rozwoju. Jeśli prowadzisz średnią lub dużą firmę w Polsce, prawdopodobnie już niedługo będziesz musiał publikować szczegółowe dane ESG (Environmental, Social, Governance) w swoim raporcie rocznym.
Co to oznacza w praktyce? CSRD zastępuje poprzednią dyrektywę NFRD (Non-Financial Reporting Directive) i radykalnie rozszerza zakres raportowania. Podczas gdy NFRD obejmowała zaledwie około 11 700 firm w całej UE, CSRD docelowo obejmie ponad 49 000 przedsiębiorstw – w tym znacznie więcej polskich MŚP. To nie jest odległa przyszłość: pierwsze firmy raportują już za rok 2024, a kolejne fale wdrożenia następują w latach 2025-2028.
Dla wielu przedsiębiorców brzmi to jak dodatkowe obciążenie biurokratyczne. Ale jest też druga strona medalu: firmy, które wcześnie przygotują się do wymogów CSRD, zyskują przewagę konkurencyjną. Inwestorzy coraz częściej wybierają spółki z transparentnym raportowaniem ESG, a klienci B2B wymagają od dostawców udokumentowanych danych o ślad węglowym czy warunkach pracy.
W tym artykule rozwiejemy wszystkie wątpliwości: sprawdzimy, czy Twoja firma jest objęta CSRD, przeanalizujemy harmonogram wdrożenia i przedstawimy konkretny plan działania, który pozwoli Ci spełnić wymogi prawne bez niepotrzebnego stresu.
Kto Musi Raportować? Progi i Kryteria CSRD
Najważniejsze pytanie, które zadaje sobie każdy przedsiębiorca: czy moja firma jest objęta dyrektywą CSRD? Odpowiedź zależy od trzech głównych kryteriów finansowych oraz statusu prawnego firmy.
Duże Spółki Notowane na Giełdzie (pierwsza fala)
Jeśli Twoja firma jest spółką publiczną notowaną na GPW i już wcześniej raportowała według NFRD, należysz do pierwszej grupy objętej CSRD. Musisz publikować raport za rok obrotowy 2024 najpóźniej w 2025 roku. To oznacza, że proces zbierania danych powinien już trwać.
Duże Firmy Nieobjęte Wcześniej NFRD (druga fala)
Twoja firma musi raportować według CSRD od roku obrotowego 2025 (publikacja w 2026), jeśli spełnia przynajmniej dwa z trzech progów:
- Średnia liczba pracowników: ponad 250 osób
- Przychody netto: ponad 50 mln EUR (około 220 mln PLN)
- Suma bilansowa: ponad 25 mln EUR (około 110 mln PLN)
To kategoria, w której mieści się wiele polskich firm produkcyjnych, deweloperskich czy sieciowych. Przykład: jeśli masz 280 pracowników i przychody 240 mln PLN, ale sumę bilansową tylko 80 mln PLN – CSRD Cię obejmuje (dwa z trzech kryteriów spełnione).
Małe i Średnie Spółki Notowane (trzecia fala)
Mniejsze spółki notowane na giełdzie, które nie spełniają progów "dużej firmy", muszą raportować od roku obrotowego 2026 (publikacja w 2027). Mają także możliwość odroczenia do 2028 roku – ale to jest opcja, którą trzeba formalnie zgłosić.
Firmy Spoza UE z Działalnością w Europie (czwarta fala)
Jeśli prowadzisz spółkę zarejestrowaną poza UE, ale Twoje obroty w Europie przekraczają 150 mln EUR i masz co najmniej jedną spółkę zależną lub oddział w UE – CSRD obejmie Cię od roku 2028. To ważne dla międzynarodowych grup kapitałowych.
A Co z Prawdziwymi MŚP?
Jeśli prowadzisz firmę, która nie spełnia żadnego z powyższych kryteriów (np. lokalna firma z 50 pracownikami i przychodami 15 mln PLN), nie jesteś bezpośrednio objęty CSRD. Ale uwaga: prawdopodobnie i tak będziesz musiał dostarczać dane ESG swoim większym klientom, którzy raportują według CSRD. Duże firmy są zobowiązane do raportowania całego łańcucha wartości – w tym wpływu swoich dostawców.
Harmonogram Wdrożenia: Kiedy Zacząć Raportować?
Dyrektywa CSRD wdraża się stopniowo w czterech falach. Oto dokładny timeline, który pokazuje, kiedy Twoja firma musi opublikować pierwszy raport:
Faza 1 (2025): Duże Spółki Publiczne
- Kto: Spółki wcześniej objęte NFRD (ponad 500 pracowników, spółki publiczne)
- Za jaki rok: Rok obrotowy 2024
- Kiedy publikacja: 2025 rok
- Status: Raportowanie już trwa
Faza 2 (2026): Duże Firmy
- Kto: Firmy spełniające 2 z 3 progów (250+ pracowników / 50 mln EUR przychodów / 25 mln EUR sumy bilansowej)
- Za jaki rok: Rok obrotowy 2025
- Kiedy publikacja: 2026 rok
- Status: Przygotowania powinny trwać JUŻ TERAZ
Faza 3 (2027-2028): Małe Spółki Notowane
- Kto: MŚP notowane na giełdzie (nie spełniające progów "dużej firmy")
- Za jaki rok: Rok obrotowy 2026 (z opcją odroczenia do 2028)
- Kiedy publikacja: 2027 lub 2029 rok
- Status: Monitorowanie regulacji i przygotowanie wstępne
Faza 4 (2029): Firmy Spoza UE
- Kto: Spółki zarejestrowane poza UE z wysokimi obrotami w Europie (150 mln EUR+)
- Za jaki rok: Rok obrotowy 2028
- Kiedy publikacja: 2029 rok
- Status: Rozpoczęcie audytu struktury i przygotowań
Kluczowa wskazówka: Jeśli Twoja firma musi raportować w 2026 roku, to znaczy że zbieranie danych za 2025 rok musi rozpocząć się już 1 stycznia 2025. Systemy muszą działać od pierwszego dnia roku obrotowego – nie da się retrospektywnie odtworzyć wszystkich danych ESG. Dlatego przygotowania muszą ruszyć już dziś.
Czego Wymaga CSRD? Standardy ESRS
Dyrektywa CSRD nie pozostawia firmom swobody w kwestii formatu raportowania. Wprowadza obowiązek stosowania Europejskich Standardów Raportowania Zrównoważonego Rozwoju (ESRS) – szczegółowych wymogów określających, co i jak należy raportować.
12 Tematów ESRS
ESRS dzieli się na 12 standardów tematycznych w trzech obszarach:
Środowisko (Environmental):
- ESRS E1: Zmiana klimatu (emisje GHG, cele redukcji, ryzyko fizyczne i transformacyjne)
- ESRS E2: Zanieczyszczenie (powietrze, woda, gleba, substancje niebezpieczne)
- ESRS E3: Zasoby wodne i morskie (pobór wody, zrzuty, wpływ na ekosystemy wodne)
- ESRS E4: Bioróżnorodność i ekosystemy (wpływ na gatunki, siedliska, ochrona)
- ESRS E5: Gospodarka o obiegu zamkniętym (odpady, recycling, projektowanie produktów)
Sprawy społeczne (Social):
- ESRS S1: Własna siła robocza (warunki pracy, bezpieczeństwo, różnorodność)
- ESRS S2: Pracownicy w łańcuchu wartości (due diligence wobec dostawców)
- ESRS S3: Społeczności lokalne (wpływ działalności, zaangażowanie społeczne)
- ESRS S4: Konsumenci i użytkownicy końcowi (bezpieczeństwo produktów, prywatność)
Ład korporacyjny (Governance):
- ESRS G1: Kultura biznesowa i etyka (polityka antykorupcyjna, whistleblowing, lobbying)
Plus dwa standardy przekrojowe:
- ESRS 1: Wymogi ogólne (zasady raportowania)
- ESRS 2: Informacje ogólne (model biznesowy, strategia, struktura zarządzania)
Analiza Istotności (Materiality Assessment)
Nie każda firma musi raportować wszystkie 12 standardów w pełnym zakresie. CSRD wprowadza koncepcję podwójnej istotności:
- Istotność wpływu (Impact Materiality): Jak Twoja działalność wpływa na środowisko i społeczeństwo?
- Istotność finansowa (Financial Materiality): Jak kwestie ESG wpływają na wyniki finansowe Twojej firmy?
Jeśli dany aspekt nie jest istotny w żadnym z tych wymiarów, możesz go pominąć w raportowaniu (ale musisz to uzasadnić). Przykład: firma software'owa może uznać ESRS E3 (zasoby wodne) za nieistotny, ale ESRS E1 (zmiana klimatu – energia w centrach danych) za krytyczny.
Audyt Zewnętrzny
Raporty CSRD podlegają obowiązkowemu audytowi przez niezależnego biegłego rewidenta. Początkowo audyt będzie miał charakter "ograniczonej pewności" (limited assurance), ale docelowo Komisja Europejska planuje przejście do "rozsądnej pewności" (reasonable assurance) – tak jak w przypadku raportów finansowych.
Jak Się Przygotować? 7 Kroków do Wdrożenia CSRD
Jeśli Twoja firma musi raportować według CSRD, czas na działanie jest właśnie teraz. Oto praktyczny plan wdrożenia w siedmiu krokach:
Krok 1: Przeprowadź Gap Analysis
Zrób audyt obecnego stanu raportowania ESG. Jakie dane już zbierasz? Co trzeba dopiero wdrożyć? Większość firm odkrywa, że zbiera może 30-40% wymaganych danych – reszta wymaga nowych procesów.
Praktyczne pytania:
- Czy mamy dane o emisjach Scope 1, 2 i 3?
- Czy monitorujemy zużycie wody i energii w podziale na źródła?
- Czy mamy polityki HR dotyczące różnorodności, bezpieczeństwa pracy, whistleblowingu?
- Czy znamy praktyki ESG naszych kluczowych dostawców?
Krok 2: Przeprowadź Analizę Istotności (Double Materiality Assessment)
Zidentyfikuj, które z 12 standardów ESRS są istotne dla Twojej firmy. Wymaga to konsultacji z interesariuszami: pracownikami, klientami, inwestorami, społecznościami lokalnymi. Dokumentacja tego procesu jest obowiązkowa w raporcie CSRD.
Tip praktyczny: Zaangażuj zewnętrznego konsultanta ESG na ten etap. Analiza istotności musi być zgodna z ESRS 1 – błędy mogą skutkować niezatwierdzeniem raportu przez audytora.
Krok 3: Wyznacz Zespół i Określ Odpowiedzialności
Raportowanie CSRD to nie jest praca dla jednej osoby. Potrzebujesz zespołu międzydziałowego:
- Sponsor zarządowy: Członek zarządu odpowiedzialny za ESG (wymóg CSRD)
- Koordynator ESG: Osoba prowadząca cały proces (często Sustainability Manager lub CFO)
- Data owners: Osoby z działów operacyjnych dostarczające danych (HR, produkcja, zakupy, energia)
- Zespół finansowy: Integracja danych ESG z raportowaniem finansowym
Krok 4: Wdróż Systemy Zbierania Danych
To kluczowy krok techniczny. CSRD wymaga danych za cały rok obrotowy – nie możesz zbierać ich retrospektywnie. Potrzebujesz:
- Oprogramowanie do zarządzania danymi ESG (np. Workiva, Diligent ESG, Sphera, Plan A)
- Integracje z systemami ERP (SAP, Oracle) – automatyczne pobieranie danych o zużyciu energii, emisjach transportu, danych HR
- Procesy zbierania danych od dostawców (Scope 3 – najczęściej 70-90% całego śladu węglowego firmy)
Koszty: Budżetuj 50 000 – 200 000 PLN na wdrożenie oprogramowania (w zależności od skali firmy). ROI: unikanie kar za niezgodność, przewaga konkurencyjna, dostęp do zielonego finansowania.
Krok 5: Ustal Cele i KPI ESG
CSRD wymaga raportowania nie tylko obecnego stanu, ale też celów i planów działania. Musisz określić:
- Cele krótkoterminowe (1-3 lata): np. redukcja emisji CO2 o 15% do 2027
- Cele długoterminowe (do 2030/2050): np. neutralność węglowa do 2040
- KPI monitorowania postępu: np. tony CO2e/mln PLN przychodu, % energii odnawialnej, wskaźnik rotacji pracowników
Krok 6: Przygotuj Pierwszy Raport i Audyt Próbny
Pół roku przed oficjalną publikacją przygotuj raport próbny. Pozwól audytorowi zewnętrznemu zweryfikować dane i procesy – wykrycie luk teraz pozwala uniknąć odmowy zatwierdzenia raportu finalnego.
Struktura raportu CSRD (ESRS 2):
- Podstawy raportowania (zakres, proces analizy istotności)
- Model biznesowy i strategia
- Zarządzanie ESG (governance)
- Ryzyka i szanse ESG
- Wskaźniki i cele (zgodnie z ESRS E1-E5, S1-S4, G1)
Krok 7: Publikuj i Monitoruj
Raport CSRD publikujesz w sprawozdaniu z działalności zarządu jako dedykowaną sekcję – nie osobny dokument. Po publikacji:
- Monitoruj reakcje interesariuszy (inwestorzy, klienci, NGO)
- Zbieraj feedback do ulepszenia procesu w kolejnym roku
- Aktualizuj cele na podstawie rzeczywistych wyników
Najczęstsze Wyzwania i Jak Je Rozwiązać
Wyzwanie 1: Brak Danych Scope 3 (Łańcuch Wartości)
Problem: Emisje Scope 3 (dostawcy, transport, użytkowanie produktów) to często 70-90% całego śladu węglowego – ale większość firm nie ma tych danych.
Rozwiązanie: Rozpocznij od oszacowań bazujących na danych branżowych (spend-based method), a następnie stopniowo przechodź do zbierania danych pierwotnych od kluczowych dostawców (50% zakupów to dobry początek).
Wyzwanie 2: Koszty Wdrożenia
Problem: Firmy szacują koszty pierwszego raportu CSRD na 100 000 – 500 000 PLN (oprogramowanie, konsultanci, audyt, czas pracowników).
Rozwiązanie: Traktuj CSRD jako inwestycję, nie koszt. Firmy z transparentnym raportowaniem ESG uzyskują o 10-20% niższe koszty kapitału i wyższe wyceny na giełdzie. Dodatkowo: sprawdź dotacje UE na wdrożenie ESG (program LIFE, POIiŚ 2021-2027).
Wyzwanie 3: Brak Kompetencji Wewnętrznych
Problem: Zespoły finansowe rozumieją MSSF, ale nie ESRS. Zespoły ESG rozumieją zrównoważony rozwój, ale nie raportowanie audytowane.
Rozwiązanie: Inwestuj w szkolenia międzydziałowe. Finansiści muszą nauczyć się ESG, a specjaliści ESG – wymogów audytowych. Alternatywnie: zatrudnij Sustainability Managera z doświadczeniem w CSRD.
Wyzwanie 4: Integracja z Systemami IT
Problem: Dane ESG są rozproszone w dziesiątkach systemów (ERP, CRM, HR, systemy budynkowe BMS, faktury energetyczne).
Rozwiązanie: Wybierz platformę ESG z możliwością integracji API z Twoimi systemami (SAP, Oracle mają dedykowane moduły). Automatyzacja zbierania danych to klucz do skalowalności raportowania.
Wyzwanie 5: Presja Czasu
Problem: Jeśli Twoja firma musi raportować za 2025 rok, a jeszcze nie zaczęliście przygotowań – zostało 2-14 miesięcy (w zależności od roku obrotowego).
Rozwiązanie: Priorytetyzuj. Zacznij od ESRS 2 (informacje ogólne) i ESRS E1 (zmiana klimatu) – to są standardy obowiązkowe dla wszystkich. Pozostałe standardy raportuj zgodnie z analizą istotności. Pierwsze raportowanie nie musi być perfekcyjne – ważne, żeby było zgodne i audytowalne.
Farmageddon: Partner w Budowaniu Realnych Danych ESG
Raportowanie CSRD to nie tylko liczby w Excelu. To realne działania, które zmieniają profil środowiskowy i społeczny Twojej firmy. I tutaj wkracza Farmageddon – partner ESG oferujący wymierne projekty związane z bioróżnorodnością, offsetem węglowym i odnawialnymi źródłami energii.
Jak Farmageddon Wspiera Raportowanie CSRD?
Bioróżnorodność (ESRS E4): Projekty łąk kwietnych, pasiek firmowych, renaturalizacji terenów. Otrzymujesz audytowalną dokumentację: powierzchnia siedlisk, liczba gatunków, wpływ na ekosystem lokalny. To są twarde dane do raportu CSRD, nie greenwashing.
Sekwestracja Węgla (ESRS E1): Sadzenie drzew, zadrzewienia, regeneracja gleby. Projekty z certyfikowaną kalkulacją pochłaniania CO2 (tony CO2e/rok), które możesz wliczać do swojego bilansu emisji Scope 3 (upstream).
Odnawialne Źródła Energii (ESRS E1): Instalacje fotowoltaiczne, biomasa, energia z drewna. Pomożemy Ci zwiększyć udział OZE w miksie energetycznym – jeden z kluczowych wskaźników CSRD.
Zaangażowanie Społeczności Lokalnych (ESRS S3): Projekty agro-turystyczne, edukacja ekologiczna, wsparcie lokalnych producentów. Udokumentowane programy współpracy z regionem pomorskim, które wzmacniają pozycję społeczną Twojej firmy.
Przykład: Projekt Łąki Kwietnej dla Firmy Produkcyjnej (250 pracowników, CSRD 2026)
Firma produkcyjna z Pomorza musi raportować według CSRD za rok 2025. W analizie istotności zidentyfikowała ESRS E4 (bioróżnorodność) jako istotny – ich zakład leży w pobliżu obszaru Natura 2000.
Rozwiązanie Farmageddon: Utworzenie 2-hektarowej łąki kwietnej na terenie niezagospodarowanym obok fabryki. Projekt obejmuje:
- Dobór roślin miododajnych dostosowanych do siedliska
- Monitoring bioróżnorodności (zliczenie gatunków owadów zapylaczy przed/po)
- Pasieka firmowa (20 uli) – wsparcie populacji pszczół + miód dla pracowników
- Raport końcowy zgodny z ESRS E4: wzrost liczby gatunków o 37%, powierzchnia siedliska 2 ha, szacowana liczba wspartych zapylaczy: 500 000+ osobników/sezon
Koszt: 45 000 PLN (jednorazowy). Wartość dla CSRD: Wymierne dane do ESRS E4, pozytywny storytelling w raporcie rocznym, engagement pracowników (warsztaty edukacyjne), pozytywny wpływ na społeczność lokalną (zwiększenie bioróżnorodności w regionie).
Zielone Finansowanie dla Projektów ESG
Projekty Farmageddon mogą być współfinansowane z dotacji UE (program LIFE, POIiŚ) lub zielonych obligacji korporacyjnych. Pomagamy w przygotowaniu wniosków i dokumentacji spełniającej wymogi taxonomii UE.
Podsumowanie: CSRD to Nie Tylko Obowiązek – To Szansa
Dyrektywa CSRD wchodzi w życie niezależnie od tego, czy jesteśmy na nią gotowi. Dla firm objętych raportowaniem oznacza to inwestycję w systemy, dane i kompetencje – ale też przewagę konkurencyjną wobec tych, którzy zwlekają.
Kluczowe wnioski:
- Sprawdź progi: 250+ pracowników / 50 mln EUR przychodów / 25 mln EUR sumy bilansowej (2 z 3 = CSRD Cię obejmuje)
- Harmonogram: Duże firmy raportują za 2025 już w 2026 – zbieranie danych musi ruszyć 1 stycznia 2025
- ESRS: 12 standardów tematycznych, analiza podwójnej istotności decyduje, które raportować
- Przygotowanie: Gap analysis → Double Materiality → Systemy IT → Cele ESG → Audyt próbny → Publikacja
- Wyzwania: Scope 3, koszty, kompetencje, integracja IT – możliwe do rozwiązania z odpowiednim planem
Najważniejsza rada: Zacznij dziś. Każdy miesiąc opóźnienia oznacza większy stres, wyższe koszty i ryzyko niezgodności. Firmy, które potraktowały ESG jako strategiczny priorytet (nie tylko wymóg prawny), zyskują na wycenach, lojalności klientów i dostępie do kapitału.
Farmageddon jest tutaj, aby wspierać Twój proces raportowania poprzez realne projekty środowiskowe, które generują audytowalne dane ESG. Nie oferujemy greenwashingu – oferujemy wymierne działania z dokumentacją spełniającą wymogi CSRD.
Gotowy na CSRD? Skontaktuj się z nami, aby omówić, jak projekty bioróżnorodności, OZE i offsetu węglowego mogą wesprzeć Twoje raportowanie zrównoważonego rozwoju.
📧 Kontakt: partnerzy@farmageddon.pl
📞 Telefon: +48 XXX XXX XXX
🌐 Dowiedz się więcej: partnerzy.farmageddon.pl
