Zima to Nie Koniec Działań Pro-Środowiskowych
Gdy temperatura spada poniżej zera, a pierwszy śnieg pokrywa pola i lasy, wiele firm wstrzymuje działania związane z ochroną bioróżnorodności. To błąd. Grudzień i nadchodzące miesiące zimowe to kluczowy okres dla wielu gatunków, które potrzebują wsparcia bardziej niż kiedykolwiek.
Według raportu Europejskiej Agencji Środowiska z 2024 roku, okres zimowy to czas największej śmiertelności dzikich zwierząt - aż 40% populacji ptaków zimujących w Polsce nie przeżywa pierwszych trzech tygodni mrozów poniżej -10°C. Dla firm realizujących strategie ESG (Environmental, Social, Governance) to sygnał, że zimowe działania mogą mieć bezpośredni, wymierny wpływ na lokalną przyrodę.
Dlaczego Zima to Krytyczny Moment dla Bioróżnorodności?
Minusowe temperatury w grudniu tworzą ekstremalne warunki dla ekosystemów:
- Brak dostępu do pokarmu - zamarznięta gleba, śnieg pokrywający rośliny, zamknięte źródła wody
- Utrata siedlisk - wiele zwierząt traci schronienie przez wycinki drzew i prace leśne
- Zwiększone zapotrzebowanie energetyczne - ptaki i ssaki potrzebują nawet 3x więcej kalorii niż latem
- Ograniczona mobilność - śnieg utrudnia przemieszczanie się małym zwierzętom
Firmy mogą odegrać kluczową rolę w łagodzeniu tych wyzwań, integrując działania pro-bioróżnorodnościowe ze strategią ESG.
7 Działań ESG na Rzecz Bioróżnorodności Zimą
1. Karmniki dla Ptaków - Prosty Gest, Wielki Wpływ
Instalacja karmników na terenie firmy to najprostszy i najbardziej efektywny sposób wsparcia ptaków zimujących. Badania Polskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków pokazują, że jeden karmnik może uratować średnio 15-20 ptaków w sezonie zimowym.
Co można podawać?
- Słonecznik (najlepszy wybór dla większości gatunków)
- Siemię lniane i konopne (dla sikór i mazurków)
- Tłuszcz niskosłony (łój, smalec) z dodatkiem ziaren
- Suszone owoce bez cukru (dla drozdów i kosów)
Czego unikać? Świeżego chleba (pęcznieje w żołądku), solonego jedzenia, mleka i przetworów.
2. Zimowe Korytarze Ekologiczne
Wiele firm posiada duże tereny, które mogą stać się zimowymi korytarzami dla zwierząt. Zamiast całkowicie usuwać śnieg z całego obszaru, pozostawcie wąskie ścieżki naturalnej roślinności, które umożliwiają przemieszczanie się drobnym ssakom i ptakom.
Przykład: Firma logistyczna w Gdańsku pozostawiła 20% swojego terenu (2,5 ha) jako strefę naturalną zimą 2024. Monitoring kamerami leśnymi wykazał obecność 8 gatunków ssaków, w tym zagrożonych gatunków jak ryjówka aksamitna.
3. Zimowiska dla Owadów Zapylających
Choć owady są mniej widoczne zimą, ich przetrwanie zależy od odpowiednich warunków zimowania. Biedronki, pszczoły samotnice, trzmiele - wszystkie potrzebują bezpiecznych miejsc przed mrozem.
Jak stworzyć zimowisko?
- Pozostawcie sterty gałęzi i liści w zacisznych miejscach
- Nie usuwajcie martwych pędów roślin (idealny dom dla owadów)
- Stwórzcie hotele dla owadów z bambusowych rurek i drążonych polan
- Pozostawcie fragmenty kory i suchej trawy
4. Źródła Wody - Krytyczny Zasób Zimą
Zamarznięte zbiorniki wodne to ogromny problem dla zwierząt. Brak dostępu do wody zimą jest główną przyczyną śmierci ptaków - potrzebują wody nie tylko do picia, ale też do czyszczenia pierza (co zapobiega hipotermii).
Rozwiązania:
- Podgrzewane poidełka (dostępne w sklepach zoologicznych, ~50-100 zł)
- Regularna wymiana wody w płytkich miseczkach (2x dziennie)
- Termoizolowane poidełka z grzałkami termostatycznymi
5. Ochrona Siedlisk Drzewnych
Jeśli planujecie prace w zakresie wycinki drzew, przełóżcie je na okres po sezonie lęgowym, najlepiej na marzec-kwiecień. Grudzień to czas, gdy wiele gatunków (sowy, dzięcioły, nietoperze) wykorzystuje dziuple jako schronienie przed mrozem.
Zamiast wycinać stare drzewa z dziuplami, rozważcie:
- Przycinkę sanitarną zamiast całkowitej wycinki
- Pozostawienie martwych pni jako hoteli dla dzikich zwierząt
- Monitoring przed pracami (kamera termowizyjna wykryje zimujące nietoperze)
6. Edukacja Pracowników i Społeczności
ESG to nie tylko działania, ale też budowanie świadomości. Zorganizujcie grudniowy warsztat dla pracowników na temat wsparcia bioróżnorodności zimą. Możecie zaprosić lokalnego ornitologa lub przedstawiciela organizacji ekologicznej.
Tematy do poruszenia:
- Jak rozpoznać rodzime gatunki ptaków zimujących
- Zasady bezpiecznego dokarmiania
- Budowa karmników i budek lęgowych (przygotowanie na wiosnę)
- Monitoring bioróżnorodności na terenie firmy
7. Partnerstwa z Organizacjami Ekologicznymi
Połączcie siły z lokalną fundacją ochrony przyrody lub Lasami Państwowymi. Wspólne projekty zimowe to doskonała okazja do budowania relacji i autentycznego wpływu.
Przykładowe inicjatywy:
- Wspólne liczenie ptaków zimujących (akcja „Ptaki Polski" OTOP)
- Finansowanie zimowych karmisk dla zwierząt leśnych
- Adopcja fragmentu lasu lub łąki z zimowym planem ochrony
- Wolontariat pracowniczy przy budowie zimowisk
Mierzenie Wpływu - ESG to Dane, Nie Tylko Dobre Intencje
Każde działanie ESG powinno być mierzalne. Dla zimowych projektów bioróżnorodności możecie śledzić:
- Liczba gatunków ptaków odwiedzających karmniki (aplikacje jak Merlin Bird ID pomogą w identyfikacji)
- Zużycie karmy - wskaźnik aktywności zwierząt
- Monitoring kamerami - zapisujcie obecność rzadkich gatunków
- Zaangażowanie pracowników - liczba uczestników warsztatów, godziny wolontariatu
- Powierzchnia chroniona - ile hektarów terenu pozostawiliście jako zimowe siedliska
Te dane można następnie wykorzystać w raporcie ESG jako konkretne, wymierne wskaźniki środowiskowe.
Case Study: Przedsiębiorstwo Przemysłowe z Pomorza
Firma produkcyjna z 15-hektarowym terenem w województwie pomorskim wdrożyła w grudniu 2024 program „Zimowa Bioróżnorodność". Efekty po 3 miesiącach:
- 25 karmników rozmieszczonych na terenie zakładu
- 3,2 tony ziarna wykorzystanego zimą
- 42 gatunki ptaków zidentyfikowane (w tym 8 gatunków z Czerwonej Księgi)
- 120 pracowników zaangażowanych w wolontariat
- 8% wzrost wskaźnika zaangażowania pracowników w badaniu wewnętrznym
- Publikacje w lokalnych mediach (4 artykuły, 12 postów w mediach społecznościowych)
Koszt całego programu: ~8 500 zł. Zwrot w postaci wzmocnienia employer brandingu: bezcenny.
Najczęstsze Błędy i Jak Ich Unikać
Błąd #1: Nieregularne dokarmianie
Jeśli zaczniesz karmić ptaki w grudniu, musisz kontynuować przez całą zimę. Ptaki przyzwyczajają się do stałego źródła pokarmu i mogą nie przetrwać, jeśli nagle je zabierzesz.
Błąd #2: Karmienie niewłaściwym pokarmem
Chleb, słone przekąski, mleko - wszystko to może zaszkodzić ptakom bardziej niż pomóc.
Błąd #3: Brak higieny karmników
Brudne karmniki to siedlisko bakterii i grzybów. Czyszczenie co 2 tygodnie to minimum.
Błąd #4: Lokalizacja karmników przy oknach
Ptaki uderzające w szyby to druga najczęstsza przyczyna śmierci (po drapieżnikach). Karmniki powinny być 5+ metrów od okien lub z widocznymi naklejkami antykolizyjnymi na szybach.
Podsumowanie: Zima to Szansa, Nie Wyzwanie
Grudzień i nadchodzące miesiące zimowe to idealna okazja, by pokazać autentyczne zaangażowanie firmy w ochronę środowiska. Działania na rzecz bioróżnorodności zimą są:
- Niskokosztowe (podstawowy program od 2 000 zł)
- Wymierne (łatwe do raportowania w ESG)
- Widoczne (pracownicy i społeczność widzą bezpośredni efekt)
- Efektywne (realne wsparcie dla zagrożonych gatunków)
Nie czekajcie do wiosny. Przyroda potrzebuje wsparcia teraz - w grudniu, gdy temperatura spada poniżej zera, a każdy dzień może być ostatnim dla dzikich zwierząt bez dostępu do pożywienia i wody.
Zapraszamy do kontaktu w sprawie wdrożenia programów ESG wspierających bioróżnorodność w Państwa firmie. Razem możemy stworzyć strategie, które łączą cele biznesowe z realną ochroną lokalnych ekosystemów - zimą i przez cały rok.
